Çabuk Three Kingdoms Gelmeden Bilmeniz Gereken Tarihi Bİlgiler

Yabgu Nizam Pasha · Mesaj gönderen **Yabgu Nizam Pasha** » Çrş Oca 30, 2019 2:41 pm

Total War Türkiye için psycable'nin yazısı

Giriş

Merhaba arkadaşlar. Malum Total War Three Kingdoms yolda geliyor, baktım benim o kadar tarihe ilgim var ama birkaç şey dışında güzelim Çin hakkında bir bilgim yok, Three Kingdoms hakkında bir fikrim yok, araştırayım dedim. Baktım çok zengin ve ilgi çekici bir içerik var bu bahsi geçen tarihte, araştırmamı biraz daha genişletip sizlere oyunun çıkacağı dönem hakkında sistematik bir paylaşımda bulunmak istedim. Büyük oranda İngilizce araştırma yaptığım için karışıklıklıklara mahal vermemek adına çoğu yerde bu dildeki kullanımları da verdim.

Bu konuda hem o zaman Çin'inin genel durumu hakkında bir takım bilgiler edinebilecekken, oyunda karşımıza çıkabilecek askeri birim ve ünitelere de bir ilk bakış atmış olacaksınız, umarım. Bu benim ilk özenli ve resimli konum, hatam olursa affola.

Dönem Çin'ine Genel Bir Bakış

Coğrafya

İlk olarak bu bölgeyi coğrafi olarak ele alalım. Han Hanedanı döneminde Çin'in sınırları, kuzeyde göçebelerin yaşadığı bozkırlar, güneyde Indochina(Çinhindi) adı verilen ve bugün Vietnam ve komşularının bulunduğu yarımada, doğuda Pasifik Okyasunu ile Kore ve Japonya, batıda yüksek Tibet Platosu ve geçit vermez Himalayalar ile çevriliydi. Bu bölgelerin hepsi ayrı ayrı milletler tarafından sahiplenilmişti. Kuzey Çin'de geniş ovalar ve ırmaklar, Güney Çin'de dağlar ve platolar, batıda bildiğimiz Himalayalar vardı. Ayrıca şunu belirteyim, bu isyan dönemi civarlarında MS 208'de dünyanın en büyük gemi savaşlarından biri Yangtze Irmağı üzerinde yapılıyor, adı Battle of Red Cliffs(Kızıl Kayalar Muharebesi). Ben açıkçası bu Yangtze ve kuzeydeki Sarı Irmak ile bunların aralarındaki su kanallarını ki bunların tam bitimi 6. yy'ı bulsa da başlangıcı da milattan önce 6. yy'dır, oyunda gemi yüzdürebileceğimiz yerler olarak bulabileceğimiz konusunda oldukça umutluyum. Çin Seddi de karşımıza çıkacaktır.
Resim

İpek Yolu muhakkak olacak ama nasıl olacak bilemiyorum. Ama kendimi de kuvvetli bir tahmin yapmak zorunda hissetmekteyim. O dönemde İpek Yolu’nun rotasına bakarsak Çin içinde büyük yerleşimleri dolanarak Pasifik kıyısındaki limanlara çıkar. Bu yol üzerinde aynı Age of Empires 3’teki tradepost sistemi gibi bir şey olabilir. Buralara özel bir ticaret kervanı birimi yollanabilir. Yine bu bahsettiğim ırmaklar üzerinde bildiğimiz ticaret noktaları olabilir gemiler için. Veya bir sanal yol olabilir FOTS’daki demiryolu gibi ve bu yolun geçtiği eyaletler halihazırda ipek yolu ticaretine vakıf olabilir, göreceğiz.

Resim

Bu hanedan döneminde imparatorluğun sınırları Kuzey Vietnam, Kore, kuzeydeki bozkırlar ve batıda Tibet'in kapısı olan Gansu bölgesi dahil dört bir yana genişlemişti. Buradan hareketle, haritanın bu bölgeleri de kaplayacağını söyleyebiliriz. Kuzeyde hepimizin bildiği göçebe kavimler ya da(yazmasam olmaz) atalarımız, batıda daha vahşilikten yeni çıkmış ve aşağı yukarı siyasi birliğini oluşturmuş Tibet kavimleri, güneyde antik yüksek medeniyet fışkırtan Burma, doğuda bir Kore ve oyunda olmayacağından neredeyse emin olduğum bir Japonya var. Tibetliler ise karşımıza ticaretimizi baltalayan ve topraklarımızı yağmalayan bir komşu olarak çıkabilir. Kaynaklara göre oyunun geçeceği dönemde gayet etkinler. MS 108 ve MS 168-169 yıllarında baya sıkıntı olmuşlar.

Yönetim, Karakterler ve Siyasi Durum

İkincil olarak, oyunumuz Han Hanedanı döneminde geçiyor. Bir adet imparatorumuz var, valiler var. Ayrıca bu dönemde hadımlar-hadımağaları sarayda oldukça güçlüler, on tane hadımdan(eunuch) oluşan bir konseyden bahsediliyor. Onları belki karakter olarak görebiliriz. İmparatoriçeler de bu işlerin içerisinde, Osmanlı Hanedanı'na benziyor bu yönden. Ayrıca bu Rome 2'ye gelen karakter güncellemesi Three Kingdoms'a bir ön hazırlık ve deneme olabilecek nitelikte. Bu dönemde ülke oyunun Steam sayfasından okunabileceği gibi bir çalkantı döneminde. Bu kısım oradan okunabileceği için yazmıyorum ancak bilinmesi gereken bir şey var ki, bu çalkantılı dönemin aslında oldukça eski bir gerilimin devamı olduğu. Bu gerilim ve isyanlar sinsilesi Sarı Türbanlılar İsyanı(Yellow Turban Rebellion) olarak biliniyor ve tam da oyunumuzun geçeceği dönemi kapsıyor. İsyanın sebepleri klasik, Kuzey Çin ovalarında toprak ağaları köylü takımını sömürüyor, istediği gibi aç bırakıyor, açıkta bırakıyor bizim garibanlar da bu yaşadıkları sömürüye dayanamıyorlar. İsyanın ismi elemanların sarı şal(scarf) yahut türban takmalarından gelmekte.

İsyandan birkaç şey söylersek, baş elemanlar Zhang Jiao ve bu arkadaşın iki kardeşi. Bu Jiao'ya destekçileri Cennetin Generali lakabını uygun görmüşler. Bu kardeşler halkın içinden adamlar, zulme maruz kalmışlar. Taoizmcilik adı altında bir tarikat kurup millete şifa dağıtıyorlar, ödeyecek durumu olmayanlara canın sağolsun bir mum yakarsın ruhumuz şad olur diyorlar, öyle de iyi insanlar. Bunları yaparken de görüşlerini yayıp isyana zemin hazırlıyorlar tabii.
Resim

Din

Dönem din durumundan bahsedersek, Çin'de karşımıza Taoculuk ve Budizm çıkıyor. Konfüçyusçuluk ise daha çok bir felsefe halinde oldukça etkin. Budizm batıdan buralara gelmiş ve yabancılıkla beraber yeni sayılır. Bahsi geçen isyancılarımız da Taocu olunca ben Taoculuğun baskın din olacağını düşünmekteyim. Ayrıca atalara bağlılık da oldukça önemli imiş. Adamlar bir nevi atalarına tapıyormuş o dönemde.

Resim

Teknoloji

O dönem Çin teknolojisine gelirsek, Çinliler daha o zamanlarda bile binlerce yıllık bir teknolojik birikime sahipti. Teknolojinin dini baskı yaşamadığı ve yönetimin de özellikle teknoloji kullanımını güç alanını korumak ve hatta genişletmek için desteklediği kaynaklarda mevcut. Kağıdın oyunun geçeceği dönemde Cao Lin adlı bir hadımağası tarafından icat edildiği rivayet ediliyor. Kim bilir bakarsınız teknoloji ağacımızda karşımıza çıkar. Sosyal ve ekonomik teknolojiler Shogun 2’de falan olduğu gibi ilerleyebilir.

Resim

Burada küçücük bahsedersem ajanlar hakkında en ufak bir bilgim yok. Tek beklediğim Shogun 2 metsuke tarzı bir memur karakter. Hatta onun aynısı diyebilirim. Onun dışında ajanlar nasıl olur -belki olmaz(Thrones of Britannia’da olmayacağı açıklandı) bilmiyorum. Nasıl olsa Atilla’da üst düzey bir karakter yönetimi ve Rome 2’ye gelen karakter güncellemelerine az bir ek yapsalar dahi zaten ajan açığının büyük bölümü kapanır.

Askeriye

Han Hanedanı dönemi Çin askeriyesi hakkında değinmek istediğim başka bir şey var ki o dönemde zorunlu askerlik var. Erkekler 23 yaşında askere çağırılıyor(Daha sonra 20 ye düşmüş. Bizimkiler kese kese adam bırakmamış. Hheheheh.) ve bir sene askeri eğitim görüyorlar. Daha sonra bir sene aynı bizdeki jandarma gibi güvenlik güçlerinde görev yapıyorlar. Devam edenler üç bölümden birine giriyorlar. Bunlar İmparator’un kendi muhafızları, sınırlarda mücadele eden birlikler ve valilerin komutasındaki eyalet orduları. Çin orduları Han Hanedanı İmparatorluğu’nun son döneminde artık büyük oranda gönüllü profesyonel askerlerden oluşuyormuş(bir dakika yahu). Ayrıca bu son dönemde vergi vermeye devam edenler askerden muaf tutulabiliyormuş(bedelli? Wtf). Thrones of Britannia’daki yeni asker üretme sistemi burada da geçerli olacaktır. Ve bu oyunda vergi almadığımız eyaletlerde ucuza asker üretebiliriz belki, bana böyle bir sistem olası görünüyor.

Dönem Silahları ve Olası Birimler

Evet geldik asıl konumuza. Bu konuyu oluşturma amacım bir yerde Çinlilere özel bir silah görüp hadi geri kalanını da araştırıp foruma atayım dememdi. Bundan öncesi de cabasıdır bilginize. Hepiniz tarihsever bireyler olarak umarım bunları okumaktan ve büyük çoğunluğunu(umalım hepsi olsun) oyunda görmekten zevk alacaksınız.

İlk önce o dönem askeri durumunu yüzeysel açıklayalım. Çin’deki askeriye o dönemde muazzam sistematik bir düzenden oluşmaktaydı. Askerler profesyoneldi, ekipmanlar muazzamdı. Çin Askeri Sanatları denen bir çok öğreti ve tekniğe ev sahipliği yapılıyordu. Aynı dönemlerde Roma bile askerlerini bu kadar iyi donatamamıştır. Oyunda Çin için konuşuyorum, halk takımı askerlerle pek uğraşmayız. Neredeyse şu an kullanılan askeri sistemleri o zamanda uygulayan bir devletten bahsediyoruz sonuçta. Eyalet valileri askeri olarak çok etkin, bu yüzden ayrılıkçı isyanlar oldukça kuvvetli olacaktır. Hadi bölüm bölüm inceleyelim.

Resim

Yakın dövüş silahlarından bahsetmek gerekirse, oyunun geçeceği dönemde yüksek demircilik teknolojilerine vakıf bu Çin devleti. Batıda Romalılar aman kırılır diye kısa kalın bronz gladius aman israf olur diye ince demir tahta saptan philum yaparken bu bizim Çinli abiler ‘paslanmaz’ çelikten mamul uzun ve dayanıklı kılıçlar yapabilmekteydi. Bir kaynaktan yararlanarak yine bu metal karşılaştırmasını boy açısından yaparsak, o dönemde Avrupa’da en uzun kılıç 27 inç(68cm-gladius 60cm) iken Çin’de boy boy kılıçlar 40 inçlere kadar(1m) kullanımdaydı. Bunun dışında tekme tokatçı kung-fucu abileri de görebiliriz.

Gun

Gun diye tabir edilen sopa yahut asa Çinliler arasında oldukça yaygındı. Dört büyük(major) silahtan biriydi. Bunu filmlerde falan görmüşüzdür, genelde kel turuncu giyimli Budist rahipler sopayla adam döverdi. Bu silah için ayrıca ‘The Grandfather of all Weapons’ tabiri geçmekte yani tüm silahların dedesi. Genelde kullanıcının boyunda olurmuş ve tahmin edilenin aksine bambu değil esnek ve güçlü muhtelif bir ağaçtan mamul imiş. Bu silahı oyunda olabilecek üstün monk(rahip) birimlerinde görebiliriz. Bunun 3 parça olan versiyonunu da araştırdım hani şu Tarkan Güçlü Kahraman filminde Reha Yurdakul’un oynadığı Ulu Gökçenin efsanevi silahı, gerçi öldürülmüştü ama. Bu üç parçalı ise o dönemde daha kullanımda değil, göremeyeceğiz.
Resim

Qiang

Dört major silahın bir diğeri olan ve qiang denen mızrağa gelirsek buna da ‘The King of Weapons’(silahların kıralı) lakabı atfedilmiş. Her sopayı dedeniz sanmayın kralınız olabilir. Hehehehhe. Yaprak şeklinde bir bıçak kısmına ve bunun hemen aşağısına bağlanmış kırmızı püsküle sahip. Qi Jiguang denilen bir dönem generalinin yorumuna göre 9 feetlik(274cm) mızraklar kısa mızraklar ve delmek yerine vurmak için kullanılıyolar. 14feetlik(426cm) mızraklar ise uzun mızrak kategorisinde ve genel kullanımda. Bu silahın kullanımının askerlere ilk olarak öğretilmesinin gerekliliği ve bunun paha biçilemez(invaluable) olduğu da kaynaklar da yazıyor. Birimlerimizin ana silahı bu olacak olsa gerek.
Resim

Dao

Bu dört geleneksel silahın bir diğer üyesi ‘dao’ denilen tek taraflı ve ucu hafif eğimli bir pala. Birçok çeşidi olup kullanım alanları bunlara göre farklılaşsa da oyunumuzun geçeceği Han Hanedanı döneminde süvariler arasında popülermiş. İngilizce ‘saber’ sınıfından bir silah. Çift ellilerini de kullanılmış kimileri tarafından. Muhafızlar çoğunlukla bunu taşırmış. Dao, en basit silah olarak karşıma çıktı kaynaklarda. Çincede karşılığı da aslen bıçak veya kılıcımsı bıçak anlamına geliyor. 85 ila 114 cm arasında bir boyu oluyormuş. Bu silahı da süvarilerimizde ve hafif piyadelerde göreceğiz sanıyorum.

Resim

Jian

Bir diğer üye ‘jian’ namı diğer ‘The Gentleman of Weapons’ diye çift ağızlı bir kılıç. Çinliler arasında katanavari etkisi olan bir kılıç diyebiliriz. Tek elli kulanım için olanları dao boyutlarında ve başka savaş sanatları tarafından kullanılan daha büyük çift elli versiyonları(1.6m) da var. Kullanıcılarına jianke(sword guests-swordsman) deniyor ve bu oyunumuzun geçtiği Han Hanedanı dönemine ait bir terim. Kullanımının ve eğitiminin zor olduğuyla beraber kaynaklarda bahsediliyor ki bir asker daoyu 1 hafta quianı 1 ayda kullanabilecek seviyeye erişirken jian için bu süre 1 yılmış. Burada aklıma geldi ki askeri binalarımız kimi namı yürümüş askeri stiller için yapılabilir ve burada bunlara uygun askerler çıkarılabilir. Bu kılıçların elit askerler tarafından kullanılmasını bekliyorum.

Resim

Ji(Ge)

Bu dört ana silahtan sonra ise sizlere ‘ji’ adlı bir başka silahtan bahsedeceğim. Bir diğer adı 'ge'. Bu silah baltalı mızrak(halberd) sınıfından ve kullanım açısından oldukça yaygın yer bulmuş. Çünkü hem kesme hem de delme işlemini kontrollü bir mesafeden rakibe uygulamaya el veriyor. Resimde görülen dört versiyon Han Hanedanı döneminde aktif kullanımda. Ayrıca oyundaki kahramanlardan biri olacak olan efsanevi Lü Bu’nun da silah tercihi jiden yanaymış. Böyle tam kafa koparmalık bir silah gibi duruyor. Bunu da orta-üst düzey birliklerde göreceğimizi düşünüyorum.

Resim

Menzilli

Dönem menzilli savaş silahlarından bahsedersek, çinliler milattan önce dahi kompozit/bileşik yay kullanmaktalardı ki bunu Türkler ve diğer bozkır göçebeleriyle olan mücadele ve ilişkilerinde benimsediklerini düşünüyorum. Savaşlarda okçular büyük yer tutuyormuş. Millet uzaktan ne kadar öldürürsek o kadar kar felsefesini benimsemişler. Bunun dışında benim efsaneviliğinin tartışılamayacağını düşündüğüm Chu-Ko-Nu denilen seri atışlı arbaletleri var ki daha önce hiçbir totalwar oyununda bu denli seri menzilli atış gücüne sahip olmamıştık 19.yy’a gittiğimiz halde, şimdi 2. Yy Çin’inde buna muvaffak olacağız. 70 metre etkili mesafesi ve 180 metre azami menzili olan bu silah özellikle kale savunmalarında çok etkiliymiş. 7 ila 10 oku 15-20 saniyede atabilen Chu-Ko-Nu dakikada sadece 2 atış yapabilen normal arbaletlere nazaran bir canavar. Ayrıca daha küçük ve hafif. Ama eksileri değil de eksikleri de yok değil. Arbalete göre isabetsiz ve zırha karşı arbaletin muazzam etkisini gösterememekte. Ama utility ve inovation canavarı Çinliler bunu da okları zehirleyerek çözmüş. “Lee oğlum ordan iki paket daha çöp şiş getir bakayım, bir de kavanoz olcak üst rafta.”
Resim

Süvari ve Diğerleri

Süvarilere gelirsek, göçebelerden dayak yiyen Çinliler atlı sınıflarına büyük önem vermişlerdir. Bakmışlar atı alan seddi yandan dolaşıyor, vur kaç yapıyor iyicene bezdiriyor, farkına varmışlar. Song Qi adlı bir bilgin bir ara batı ve kuzeydeki ulusların savaş üstünlüğünün savaşta atların kullanımından ötürü olduğunu belirtiyor. Bunu Türk tarihini anlatan kaynaklarda(bunlarda Çin kaynakları ki) da görmek mümkün. Savaşlara büyük oranda atlı orduyla gitmeye başlamışlar. Üzengiyi de göçebelerden öğrenmiş vaziyetteler asırlardan beri. At üstünde iyice sağlamlaşan Çin süvarilerinin atlarında bronz kaplama zırhlar da görülüyor hemen. Bu da tam Han dönemine denk geliyor. Bu konuda üzüldüğüm bir nokta var ki ta M.Ö 15.yy’dan beri kullanımda olan chariot(savaş arabası-atlı savaş arabası) M.Ö 8 ve 5. yüzyıllar arasında bir zirve dönem yaptıktan sonra yavaşça kaybolmuş. Bu üzengi ile olan atlı sınıfının yükselişinin bir sonucu olarak bahsediliyor kaynaklarda. Korkarım ki onları oyunda göremeyeceğiz.

Resim

Ayrıca bahsettiğim Indochina(Hindiçin) bölgesinden filler de savaş meydanlarında boy göstermiş. M.Ö 214 yılında Qin Hanedanı döneminden bir kaynak(bunların ismi Çince geçiyor kim demiş yazmış belirtilmemiş) Çin’in güneyindeki bir eyaletten Fillerin Eyaleti(The Province of Elephants) diye bahsediyor. Yine bundan önce olan bir kaynak da Yinlerin filleri doğudaki barbarları yenmekte kullandığını yazıyor. Ayrıca, Mencius veya Mengzi denilen bir şahıs ki buna Konfüçyus’un kendisinden sonra ikinci büyük keşiş(sage) deniyor; leoparlar, kaplanlar, gergedanlardan ve fillerden mürekkep bir canavar ordusunun(Army of Beasts) savaşlardaki kullanımından bahsediyor. Bu canavar tayfasından emin değilim ama büyük bir ihtimal filleri de görebiliriz.

Resim

Kuşatma Silahları ve Ağır Silahlar

Son olarak kuşatma ve ağır silah sınıflarına değinirsek, Çinlilerde mancınıklar(trabuchet), koçbaşları, kuşatma kuleleri ve ‘assault cover’ denilen, sadece ön tarafı ve dört tarafı da kapalı olan versiyonları Han döneminde kullanılan araçlar var. Ve manyadığım bir şey var ki dev arbaletler ve(sıkı durun) bunların seri atışlı versiyonları. Bu dev chu-ko-nular aynı küçükleri gibi seri atış yapıyorlar ve 450m(500yards) gibi bir azami menzilden bahsediliyor. M.Ö 99 yılından bir kaynak bu seri atışlı dev arbaletlerin göçebe atlılarına karşı kullanımından bahsediyor.
Resim

Farklı şeyler olarak kuşatmalarda çokça kullanılan ve etki alanındakilere fenalık geçirten, bayıltan, öldüren gaz bombalarından ve 4 uçlu, nasıl atılırsa atılsın bir ucu tepeye bakan yıldız çivilerden bahsediliyor. Bu ikincisini gezici bir Çanakkale müzesinin İzmir sergisinde görmüştüm, İngilizler bunların uçlarına arsenik sürüp uçaklardan savaş alanına yağdırıyormuş(1915). Bunları da savunma birlikleri veya özel birlikler bir alana atabilir, düşmanları buradan geçemeyebilir veya koşarak geçemez de yürüyüş modunda geçebilir şeklinde bir kullanımda görebiliriz.
Resim